Kiểm tra tài chính công đoàn là một nhiệm vụ quan trọng của Ủy ban kiểm tra (UBKT) công đoàn các cấp được quy định trong Điều lệ Công đoàn Việt Nam. Kiểm tra tài chính nhằm phòng ngừa các sai phạm trong việc quản lý, sử dụng tài chính và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực tài chính phục vụ cho mọi hoạt động ở các cấp công đoàn.

Trong những năm qua, công tác thu tài chính công đoàn đã đạt được một số kết quả tích cực; việc phân phối, quản lý, sử dụng tài chính ở các cấp công đoàn cơ bản đúng quy định của Nhà nước và Tổng Liên đoàn. Tuy nhiên vẫn còn tình trạng thất thu kinh phí công đoàn (KPCĐ) ở một số doanh nghiệp, nhất là ở doanh nghiệp chưa có tổ chức Công đoàn; một số doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước thực hiện đóng KPCĐ chưa đúng quy định; công tác kế toán ở một số công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và CĐCS còn nhiều hạn chế; chất lượng kiểm tra tài chính của UBKT chưa cao, sau các cuộc kiểm tra chưa chỉ ra được những tồn tại hạn chế trong việc chi tiêu tài chính và việc lập chứng từ, ghi sổ kế toán công đoàn, chưa phát hiện để kiến nghị các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp truy nộp KPCĐ. Vì vậy, UBKT LĐLĐ tỉnh đã lựa chọn đăng ký nội dung đột phá trong giai đoạn từ năm 2021 đến năm 2023 là “Đổi mới, nâng cao chất lượng kiểm tra, giám sát về việc thu, phân phối, quản lý, sử dụng tài chính công đoàn đối với công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và CĐCS trên địa bàn tỉnh”, với mục tiêu “Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm tra tài chính của UBKT công đoàn, góp phần phòng ngừa, ngăn chặn vi phạm trong công tác quản lý, sử dụng tài chính công đoàn, đảm bảo công tác thu, phân phối nguồn thu, sử dụng, quản lý tài chính công đoàn theo đúng quy định của Nhà nước và Tổng LĐLĐ Việt Nam".

Trong năm 2021, được sự quan tâm chỉ đạo của ban chấp hành, ban thường vụ công đoàn các cấp, UBKT công đoàn đã tổ chức được 787 cuộc kiểm tra tài chính công đoàn. Trong đó, UBKT LĐLĐ tỉnh thực hiện được 64 cuộc; UBKT công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở thực hiện được 312 cuộc; các CĐCS tự kiểm tra được 411 cuộc.

Để giúp cho việc kiểm tra tài chính đồng cấp tại các công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở đảm bảo chất lượng trước khi trình Ban Thường vụ LĐLĐ tỉnh phê duyệt quyết toán theo quy định của Tổng Liên đoàn, UBKT LĐLĐ tỉnh đã xây dựng đề cương hướng dẫn về nội dung kiểm tra và quy trình tổ chức kiểm tra để UBKT các công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở thực hiện.

Uỷ ban Kiểm tra LĐLĐ tỉnh kiểm tra tài chính các CĐCS tại huyện Sơn Dương.

Về nội dung kiểm tra: Đối với CĐCS, tập trung vào kiểm tra thu, chi và việc lập chứng từ, ghi sổ kế toán, kết hợp với đối chiếu việc đóng KPCĐ tại các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp. Đối với công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở, tập trung vào kiểm tra thu, phân phối nguồn thu; việc cấp trả kinh phí cho công đoàn cấp dưới và nộp lên công đoàn cấp trên; việc thực hiện quy định về tiêu chuẩn, định mức chi tiêu tại cơ quan công đoàn; việc quản lý tiền mặt và tiền gửi tại ngân hàng, kho bạc; việc lập chứng từ và ghi sổ kết toán...

Về phương pháp tiến hành kiểm tra đối với công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và CĐCS: Căn cứ vào kế hoạch kiểm tra, giám sát, UBKT LĐLĐ tỉnh lựa chọn một số công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và mỗi công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở lựa chọn 06 CĐCS thuộc các loại hình: Cơ quan, đơn vị hành chính sự nghiệp, doanh nghiệp, xã, phường, thị trấn, trong đó tập trung vào các đơn vị, doanh nghiệp hằng năm chưa chấp hành tốt việc đóng KPCĐ theo quy định của Nhà nước và Tổng Liên đoàn.

Căn cứ Quyết định kiểm tra, Đoàn kiểm tra xây dựng Kế hoạch tổ chức kiểm tra và đề cương hướng dẫn các đơn vị xây dựng báo cáo kiểm tra, chuẩn bị sổ sách, chứng từ và các tài liệu liên quan để phục vụ cho cuộc kiểm tra, đồng thời yêu cầu các CĐCS được kiểm tra làm việc với lãnh đạo cơ quan, đơn vị để cung cấp quỹ tiền lương làm căn cứ đóng BHXH của người lao động để đối chiếu KPCĐ.

Để đảm bảo an toàn trong điều kiện dịch bệnh diễn biến phức tạp và không ảnh hưởng đến hoạt động của cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp, Đoàn kiểm tra đã mời tất cả các CĐCS được kiểm tra (gồm Chủ tịch và kế toán của CĐCS) tập trung tại một địa điểm để công bố quyết định kiểm tra và tiếp nhận toàn bộ hồ sơ, tài liệu, sổ sách, chứng từ kế toán của các CĐCS. Sau đó, Đoàn kiểm tra xem xét hồ sơ, chứng từ và sổ kế toán; phân tích số liệu thu, chi và thống nhất xây dựng dự thảo Kết luận kiểm tra đối với từng CĐCS. Kết thúc kiểm tra, Đoàn kiểm tra mời tập trung tất cả các CĐCS được kiểm tra và thường trực công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở để thông qua Kết luận kiểm tra đối với từng CĐCS. Trong Kết luận kiểm tra, đã chỉ ra những tồn tại, hạn chế và kiến nghị các biện pháp khắc phục tồn tại, hạn chế trong quản lý, sử dụng tài chính công đoàn và công tác kế toán tại công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và CĐCS. Trường hợp cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nào thực hiện chưa đúng về việc đóng KPCĐ thì Đoàn kiểm tra chủ động trực tiếp gặp lãnh đạo cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp để tuyên truyền các văn bản của Nhà nước và Tổng Liên đoàn về đóng KPCĐ, đồng thời kiến nghị cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp thực hiện đóng bổ sung KPCĐ hoặc thực hiện đúng quy định về phân cấp thu KPCĐ.

Với nội dung, phương pháp nói trên, đã góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng tài chính ở các cấp công đoàn, đồng thời hướng dẫn giúp các CĐCS được kiểm tra thực hiện tốt hơn trong việc lập chứng từ, mở sổ và ghi sổ kế toán theo quy định và hướng dẫn của Tổng Liên đoàn. Qua kiểm tra, UBKT LĐLĐ tỉnh đã kiến nghị các đơn vị, doanh nghiệp truy nộp trên 100 triệu đồng KPCĐ.

Trong thời gian tới, UBKT LĐLĐ tỉnh tiếp tục đôn đốc, hướng dẫn UBKT các công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở thực hiện tốt việc kiểm tra tài chính đồng cấp và cấp dưới, đảm bảo chỉ tiêu 100% công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở thực hiện kiểm tra tài chính đồng cấp; hằng năm, UBKT LĐLĐ tỉnh trực tiếp kiểm tra đối với ít nhất 03 công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở và từ 50 CĐCS, trong đó ít nhất 05 CĐCS doanh nghiệp ngoài khu vực Nhà nước, đảm bảo chỉ tiêu Tổng Liên đoàn giao.

Lê Đình Tri

Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra LĐLĐ tỉnh